Sa isang seremonya noong Miyerkules, nilagdaan ni Pangulong Marcos ang Republic Act No. 11975, o mas kilala bilang ang General Appropriations Act of 2024, na naglalaan ng P5.768 trilyong budget ng pambansang gobyerno para sa susunod na taon.

“Naglalagda tayo sa pagpapatibay ng ating taunang social contract sa mga nagbabayad ng buwis na ang kanilang tapat na binabayaran ay ibabalik sa kanila sa buong halaga,” ani Pangulong Marcos, na idinagdag na ang batas sa gastusin ay magpopondo sa “pag-alis ng mga problemang kinakailangang malampasan natin bilang isang bansa.”

Gayunpaman, wala ang anumang pahayag mula sa Pangulo tungkol sa P449.5 bilyong “unprogrammed appropriations” na isinama ng mga mambabatas sa bicameral conference sa budget bill, kahit na hindi hiningi ng executive department ang gayong pondo.

Kahit na may probisyon sa Konstitusyon na nagbabawal sa Kongreso na dagdagan ang budget ng pambansang gobyerno higit sa hinihinging halaga ng executive department, iginiit ni Budget Secretary Amenah Pangandaman na hindi labag sa batas ang P449.5 bilyong insersiyon.

“Ang unprogrammed funds ay may mga trigger. Maari lamang itong ilabas kung may karagdagang kita,” sabi ni Pangandaman pagkatapos ng pagpirma sa batas. “Kaya’t hindi ko ito iniisip na hindi konstitusyonal. Sa palagay ko, ito rin ang pananaw ni [Pangulo].

Gayunpaman, hindi binanggit ni Pangulong Marcos ang mga inilagay ng kongreso, kahit na sinabi niyang ang budget ng 2024 ay hindi sapat para lubusanang pondohan ang mga plano ng kanyang administrasyon para sa bansa.

“Ako ang unang magsasabing itong budget na ito ay hindi lubos na pondohan ang lahat ng aming plano para sa ating bansa at sa ating mga kababayan. Sana nga ay maipasa natin sa isang budget cycle ang ating lahat ng backlog sa imprastruktura. Sana nga ay mayroon tayong ‘unli’ na kita para maisakatuparan ang limitadong hindi limitadong potensyal ng ating bansa,” dagdag pa niya.

Bilang paalala, iginiit ni Marcos sa mga ahensiyang pampamahalaan na gamitin ang kanilang respetibong alokasyon ng budget “para sa tamang layunin, sa tamang paraan, sa tamang oras, at sa tamang budget.”

“Sinasabi ko ito upang paalalahanan ang mga mag-eexecute ng budget na ang red tape, kahit pa sa underspending at overspending na hindi sinusunod ang mga legal na alituntunin, ay dalawang mukha ng parehong barya. Ang delay sa implementasyon at ilegal na pagdeviate ay nagdudulot ng parehong pinsala sa pamamagitan ng pag-deny sa mga tao ng progreso at pag-unlad na nararapat sa kanila,” aniya.

Sinabi ng Pangulo na ang budget para sa susunod na taon “ay nagsasaad kung paano ibabalik ang buwis na ibinabayad ng mga tao sa kanila.”

“Ito ay naglalarawan ng aming battle plan sa paglaban sa kahirapan at pagsugpo ng kahibangan, sa pag-produce ng pagkain at pagtatapos ng gutom, sa pagtatanggol sa ating mga tahanan at pag-secure sa ating mga hangganan, sa pagpapagamot sa mga maysakit, pagpapangalaga sa kalusugan ng aming mga kababayan, paglikha ng trabaho at pondo para sa kabuhayan,” aniya.

Ang budget na ito, kapag na-convert sa mga proyekto tulad ng kalsada, paaralan, at ospital, ay magbubukas daan para sa mas mabuti at mas magandang buhay para sa mga Pilipino, dagdag niya.