Nagbabala ang Iran nitong Linggo na may “malaking pag-aalinlangan” sila sa pangakong ceasefire ng Israel matapos ang pinaka-matindi at pinaka-masaklap na labanan ng dalawang bansa.
Nagsimula ang 12-araw na digmaan noong Hunyo 13 nang maglunsad ang Israel ng pambobomba sa Iran, kung saan napatay ang mga mahahalagang heneral at siyentipiko na konektado sa programa ng Iran para sa nuclear weapons. Bilang tugon, naglunsad ng ballistic missile attacks ang Iran sa mga lungsod ng Israel.
Ayon sa Israel, layunin nilang pigilan ang Iran na magkaroon ng atomic bomb — na mariing tinatanggihan ng Tehran.
Dahil dito, naantala ang negosasyon sa pagitan ng Iran at US tungkol sa nuclear program, habang sumali ang US sa kampanya ng Israel sa pamamagitan ng pag-atake sa mga nuclear site ng Iran.
Ayon kay Abdolrahim Mousavi, chief of staff ng Iranian armed forces, “Hindi kami nagsimula ng digmaan, pero buong lakas naming sinagot ang agresor,” at nagbabala na handa silang bumawi gamit ang puwersa kung muling lalabanin.
Alitan sa International Atomic Energy Agency (IAEA)
Nagpalala ng tensyon ang labanan sa relasyon ng Iran sa IAEA, ang UN agency na nagmomonitor sa mga nuclear facilities. Tinanggihan ng Iran ang kahilingan ng IAEA na siyasatin ang mga nuclear sites na tinamaan ng pambobomba, at inakusahan ang pinuno ng ahensya na si Rafael Grossi ng pagtataksil dahil hindi niya kinondena ang atake ng Israel at US.
Nagboto ang mga Iranian lawmakers na itigil ang kooperasyon sa IAEA. Tinawag ni Foreign Minister Abbas Araghchi na “walang kabuluhan” at “maaring masama ang intensyon” ang kahilingan ni Grossi.
Ipinuna rin ng Iran ang resolusyon ng IAEA noong Hunyo 12 na pumuna sa kakulangan ng transparency sa nuclear program ng Iran, na ginamit umano ng Israel bilang dahilan ng pag-atake.
Nagprotesta ang Germany at Argentina, mga bansa ni Grossi, sa mga banta mula sa Iran. Bagama’t hindi tinukoy ang mga banta, inilathala ng konserbatibong pahayagan sa Iran na si Grossi ay espiya ng Israel at dapat ipatapon.
Pinabulaanan ng Iranian ambassador sa UN na may banta sa mga nuclear inspectors at sinabi na ligtas ang mga ito, pero pansamantalang itinigil ang kanilang trabaho.
Tanong sa pinsala ng mga US strikes
Naglunsad ng atake ang US sa tatlong pangunahing pasilidad ng nuclear program ng Iran. Sinabi ni Trump na muling bombahin nila ang Iran kung may ebidensiya ng pagbuo ng nuclear weapons.
Ayon kay Grossi, maaaring makabalik ang Iran sa uranium enrichment sa loob ng ilang buwan. Ngunit may mga ulat na hindi ganoon kalaki ang pinsalang natamo, kung saan ang programa ay natigil ng ilang buwan lamang, hindi taon.
Inihayag ng IAEA na umaabot na sa 60% ang uranium enrichment ng Iran, higit pa sa kinakailangan para sa civilian nuclear power. Ngunit walang ebidensiya na ginagamit ito para gumawa ng armas.