Inirekomenda ng Department of Public Works and Highways (DPWH) at Independent Commission for Infrastructure (ICI) ang pagsasampa ng mga kasong plunder at graft laban kina dating House Speaker Martin Romualdez at dating kongresista Zaldy Co kaugnay ng umano’y iregularidad sa flood control projects mula 2016 hanggang 2025.

Kasabay ito ng utos ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr. na isumite sa Office of the Ombudsman ang lahat ng ebidensiyang nakalap sa tatlong buwang imbestigasyon ng DPWH at ICI. Ayon sa Pangulo, ang Ombudsman ang magdedesisyon kung dapat magsampa ng plunder, anti-graft, o bribery cases batay sa mga dokumento at testimonya.

Ayon kay DPWH Secretary Vince Dizon, kabilang sa posibleng paglabag ang:
• Plunder (RA 7080)
• Paglabag sa ilang seksyon ng Anti-Graft and Corrupt Practices Act
• Direct bribery sa ilalim ng Revised Penal Code

Nakasama sa joint referral ang mga kontratang kinasasangkutan ng Sunwest Inc. at Hi-Tone Construction, pati ang sinumpaang salaysay ni retired Sgt. Orly Guteza na inilahad sa Senate Blue Ribbon Committee.

Binigyang-diin ng Pangulo na susunod lamang ang Ombudsman sa direksiyon ng ebidensiya—kahit pa si Romualdez ay kanyang pinsan. Noong Setyembre, nangako si Marcos na walang “palakasan” sa imbestigasyon sa flood control scandal.

Hinahatulan ng Pasig Regional Trial Court Branch 167 si dating Bamban, Tarlac mayor Alice Guo at pito pang kasamahan ng habambuhay na pagkabilanggo dahil sa qualified trafficking in persons na naganap sa loob ng Baofu compound.

Kabilang sa mga nahatulan sina Jaimielyn Santos Cruz, Rachelle Malonzo Carreon, Walter Wong Rong, at apat na Chinese nationals na sina Wang Weili, Wuli Dong, Nong Ding Chang, at Lang Xu Po. Bukod sa life imprisonment, pinagmulta rin sila ng P2 milyon bawat kaso, habang ang buong P6-bilyong Baofu compound ay kinumpiska ng gobyerno.

Si Guo, na dumalo sa pagdinig via videoconference, ay agad ililipat mula sa Pasig City Jail patungong Correctional Institution for Women sa Mandaluyong.

Ayon sa Presidential Anti-Organized Crime Commission (PAOCC), malaking tagumpay ang desisyong ito para sa pamahalaan at patunay ng bisa ng pagtutulungan ng mga ahensya at whistleblowers. Ang kaso ay nagsimula mula sa reklamo ng isang empleyado na nauwi sa raid ng PNP at PAOCC sa Zun Yuan Technology, isang POGO operator na nakalocate sa compound na inuupahan mula sa kumpanya ni Guo.

Kinumpirma rin ng DOJ na ito ang kauna-unahang conviction sa ilalim ng Section 4(l) ng Anti-Human Trafficking Law na tumutukoy sa pag-organisa ng trafficking activities. Ilan sa mga akusado ay nananatiling at large.

Ipinuri ng DOJ, NBI at ilang senador ang hatol, na tinawag nilang malaking hakbang laban sa human trafficking, cybercrime, at POGO-related abuses. Para kay Sen. Risa Hontiveros, “justice has been served,” habang sinabi ni Sen. Sherwin Gatchalian na ang hatol ay “wake-up call” sa mga nagsasamantala sa sistema.

Sa Kamara, binigyang-diin ni Rep. Leila de Lima na ang desisyon ay nagbibigay hustisya sa mga biktima, habang nanawagan siya sa pagpasa ng Anti-Espionage Act upang maiwasan ang kriminalidad na nagtatago sa anyo ng negosyo at POGO operations.

Para naman kay Rep. Benny Abante, lalo pang tumibay ang panawagan para sa total ban ng POGOs matapos ang hatol kay Guo.

Iniimbestigahan ngayon ng Office of the Ombudsman ang tatlong dating undersecretaries na sinasabing sangkot sa isang umano’y malakihang money laundering scheme. Ayon kay Ombudsman Boying Remulla, ang imbestigasyon ay nakaangkla sa salaysay ng dating DPWH Undersecretary Roberto Bernardo.

Kabilang sa iniimbestigahan sina dating Office of the Executive Secretary Undersecretary Adrian Bersamin, dating Education Undersecretary Trygve Olaivar, at si Bernardo mismo. Base umano sa pahayag ni Bernardo, magkakasabwat ang tatlo sa paglalabas at paglilipat ng pondo na nakalaan para sa mga proyekto ng DPWH—isang sistema na inilarawan ni Remulla bilang tuwirang money laundering.

Ayon sa testimonya, inilalagay ang pera sa isang armored van na nakikipagkita sa isa pang armored van, kung saan inililipat ang pondo bago ito muling ilarga. Giit ni Remulla, wala silang karapatang galawin ang pera dahil ito’y nakalaan para bayaran ang mga kontraktor ng pampublikong imprastraktura.

Bukod dito, tinitingnan din ng Ombudsman ang mga taong binanggit ni dating kongresista Zaldy Co, na umaming nagpasok ng P100 bilyong pondo sa national budget para umano sa magiging kickbacks. Gayunman, kailangan munang umuwi si Co at magbigay ng testimonya sa ilalim ng panunumpa.

Sa video ni Co noong Nobyembre 14, inakusahan niya sina Pangulong Ferdinand Marcos Jr. at House Speaker Martin Romualdez ng pag-utos ng mga “questionable insertions” na siya raw ang nagpatupad. Nang tanungin kung kasama sa iniimbestigahan ang Pangulo, sagot ni Remulla: “We have to look if it’s possible.”