Sa isang mainit na pagsalita laban kay Pangulo Ferdinand Marcos Jr. dahil sa ipinasusumang pagsulong ng pinakabagong hakbang upang amyendahan ang Konstitusyon, sinabi ni dating Pangulong Rodrigo Duterte na ang lokal na mga puwersa sa pulitika ay magkakaisa upang simulan ang isang kilos para sa “hiwalay at independiyenteng Mindanao.”

Sa isang press conference na itinawag niya noong Martes ng gabi, sinabi ni Duterte na ang paghihiwalay “ay hindi magiging madugong paraan” subalit susundan ang mga proseso na itinakda ng United Nations.

Ito ang pinakabagong pagpapakita ng galit sa kanyang tagapalit, naglalantad kung gaano kahaba ang agwat sa pagitan ng mga pamilya Duterte at Marcos na unang bumuo ng pinagmamalaking “Uniteam” sa eleksyon ng pangulo noong 2022.

Kinumpirma rin ng 78-anyos na si Duterte ang ulat na may hawak siyang 500 na baril bilang “kolektor ng baril,” ngunit lahat ng ito ay lisensyado ng Philippine National Police.

Ayon kay Duterte, si Davao del Norte Rep. Pantaleon Alvarez ang mamumuno sa bagong kilusan, isang matagal nang kakampi na ang panunungkulan bilang speaker ay naputol noong 2018 nang pakanaan ng anak ni Duterte na si Vice President Sara Duterte.

Sinabi ni Duterte na si Alvarez ang kanyang napili na mamuno dahil siya ay nagbalangkas ng isang papel ukol sa mga kahalagahan ng paghihiwalay ng Timog mula sa republika. “Hindi ito rebelyon, hindi madugong paraan, subalit susundan natin ang proseso na ibinigay ng UN para makakuha ng mga lagda, i-verify ang mga ito sa ilalim ng sumpa at sa kasamahan ng ibang (saksi), ipakita na nais ng mga tao na maghiwalay (sa bansa).”

“Mas mabuti pang maging independiyente ang Mindanao dahil wala namang nangyayari sa Pilipinas kahit marami nang presidente,” sabi niya sa wikang Filipino. “Anuman ang gawin natin [sa kasalukuyang sistema] ay magkakaroon pa rin ng ibang masamang presidente.”

Tungkol sa imbestigasyon na isinasagawa ng International Criminal Court sa kanyang marahas na giyera laban sa droga noong kanyang panunungkulan, sinabi ni Duterte: “Kung magkakaroon ng hiwalay na Republika ng Mindanao, hindi na ito makakapasok sa Mindanao dahil dito ay itatago ako ni Alvarez.”

Sa parehong press conference, sinabi ni Alvarez na maaaring sundan ng Mindanao ang landas na tinahak ng Singapore noong dekada 1960 nang ito’y maghiwalay sa Malaysia at maging isang independiyenteng estado.

“Ang Singapore ay isang maliit na bansa, kasinlaki ng Siargao sa Surigao del Norte. Wala itong sariling yaman,” sabi ni Alvarez. “Ang Mindanao ay may maraming likas-yaman; may mas malaking potensyal tayo.”

Si Alvarez ay isa sa pangunahing nagtulak para sa paglikha ng isang constitutional commission noong administrasyon ni Duterte, ngunit ang kilusan ay nawala sa eksena matapos sabihan si Duterte ng mga eksperto na hindi ito ang tamang panahon para baguhin ang sistema patungo sa isang pederal na anyo, lalo na’t may mga armadong grupo pa sa iba’t ibang bahagi ng bansa.

Tungkol sa kasalukuyang pagkilos upang amyendahan ang 1987 Konstitusyon, binalaan ni Duterte si Pangulong Marcos: “Itigil mo na ang kababalaghan na ito… O lalabas ka ng Malacañang tulad ng iyong ama. Huwag mong asahan ang militar; hindi iyan sa’yo.”