Baka balang araw, makakatulong ang mga bisita dito sa paglilinis ng ilang sa mga pinakadurugong ilog sa Luzon kapag inayos ng lokal na pamahalaan ang sewerage network ng lungsod at itinayo ang isang bagong wastewater treatment plant.

Iniisip ng mga opisyal ng lungsod na gawing P80 ang bayad ng bawat turista para makapasok sa tag-init na kabisera at mabayaran ang bahagi ng P2 bilyong utang na balak nitong kunin para sa bagong sistema ng waste treatment.

Ang Baguio ang puno ng mga ilog ng Balili, Bued, Asin-Galiano, at Ambalanga. Ngunit hindi kayang linisin ng mga linya ng sewer at ang lumang sewage treatment plant (STP) na may 36-taong gulang na ito ng lungsod ang lahat ng tubig-wastong inilalabas sa mga waterways na ito. Ang Ilog Balili, halimbawa, ay may 160 quadrillion recall coliform count noong 2020.

Ang pagpapabuti at pagpapalawak ng pitong kilometro ng mga linya ng sewer at ang pagtatayo ng isang modernong STP — na may mas mataas na kapasidad na magsanay ng septage mula sa kasalukuyang 8,500 cubic meters hanggang 12,000 cu m — ay nakatakdang isagawa sa ilalim ng Baguio Resilient City Tourism Project (BRCTP), ayon kay City Budget Officer Leticia Clemente sa sesyon ng city council noong Lunes.

Hiniling ni Clemente sa konseho na isama ang BRCTP sa taunang investment plan ngayong taon. Ito ay magpapatuloy ng matagal nang inaantay na Baguio Boracay Redevelopment Program na sinimulan ng Malacañang noong 2013, at isasagawa ng Tourism Infrastructure and Enterprise Zone Authority (Tieza) para sa Baguio.

Kung magtagumpay ang Baguio sa $50 milyon (P2 bilyon) na utang na iniaalok ng Asian Development Bank para pondohan ang mga upgrade, layon ng lungsod na ipatupad ang P80 na buwis sa turista ngayong taon upang mapondohan ang bahagi ng amortization, ayon kay Clemente. Samantalang ilalaan ng pamahalaang lungsod ng P50 milyon sa taunang budget ng lungsod para sa pagbabayad ng utang.

Maaaring magbigay ang buwis sa turista ng P350 milyon hanggang P500 milyon taun-taon, at magiging environmental fee ito. Papalitan nito ang occupancy fee na kinokolekta mula sa bawat bisitang nagbo-book ng kwarto sa lungsod, sabi ni Clemente.

Muling bumibisita ng higit sa isang milyong turista ang Baguio taun-taon, ito ang average volume ng bisita bago sumiklab ang pandemya ng COVID-19 noong 2020, ayon sa kanya.

Ang natitirang bahagi ng amortization ay kukulektahin mula sa mga residente ng Baguio sa pamamagitan ng buwanang sanitation fees batay sa dami ng tubig na iniinom ng bawat sambahayan, sabi ng budget officer. Sa kasalukuyan, nagbabayad ang mga residente ng fixed rate na umaabot sa P40 hanggang P150 para sa bawat inidoro na nagbibigay ng serbisyo sa kanilang sambahayan, ayon kay Clemente.

Ang bagong sewer tax ay magiging katumbas ng 16 na porsyento ng buwanang binabayad ng isang pamilya para sa tubig, na kukulektahin ng Baguio Water District.

Para sa mga komersiyal at pampublikong pasilidad, ang bayad sa sewage ay katumbas ng 18 na porsyento ng kanilang kaukulang buwanang pagkonsumo ng tubig.

Ang mga sambahayang konektado sa mga linya ng sewer ay hindi pa nagbabayad para sa wastewater services dahil wala pa sa nakaraan ang billing mechanism ng lokal na pamahalaan, sabi ni Clemente. Mahigit 5,000 na tahanan at gusali sa downtown Baguio lamang ang serbisyohan ng STP, kaya’t nagbibigay ang pamahalaan ng Baguio ng mekanismo upang regulahin at periodicong linisin ang mga septic tank ng komunidad at sambahayan, sabi ni Atty. Rhenan Diwas, na namumuno sa city environment and parks management office.

Ngunit may ilang miyembro ng konseho ang nagpahayag ng pangamba hinggil sa utang mismo, sa takot na hindi kayang bayaran ito ng lokal na pamahalaan at ng mga residente. Ang utang ay babayaran hanggang 2039. Sinabi ni Councilor Betty Lourdes Tabanda, na nangunguna sa komite sa kalusugan, kalikasan, at sanitasyon, na maaaring masyadong malaki ang utang dahil ang interes ay aabot din sa P2 bilyon, ang halagang katulad ng pangunahing utang.