Si William Laige, 56, isang mangingisda, ay nahirapang itago ang kanyang emosyon—isang halo ng pananabik at kaba—habang siya at ang kanyang mga kapwa mangingisda ay naghahanda ng kanilang mga bangkang de-outrigger para sa isa sa pinakamahalagang biyahe nila patungong Panatag (Scarborough) Shoal ngayon.
Matatapos na ang mahabang paghihintay ni Laige na makabalik sa Panatag, isang tradisyunal na pangisdaan na iniwasan niya nang higit isang dekada dahil sa takot sa panliligalig ng nagpapatrolyang China Coast Guard (CCG). Sasama siya ngayon sa isang convoy ng kapwa mangingisda, mga aktibista, mga lider ng simbahan, at iba pang boluntaryo na aalis mula Barangay Matalvis alas-6 ng umaga patungo sa shoal sa West Philippine Sea (WPS).
Ang biyahe, na inorganisa ng “Atin Ito” Coalition, ay isang misyon na magdala ng mga suplay sa iba pang mga mangingisdang Pilipino na nagtungo sa shoal sa kabila ng nakatatakot na presensya ng mga barko ng Chinese coast guard at kanilang mga militia vessels.
Limang komersyal na bangkang pangisda, na tinatawag ng mga lokal na “Pangulong” at may kapasidad ng hindi bababa sa 20 tonelada, ang sasali sa misyon. Bawat bangka ay may sakay na 25 katao, karamihan ay mga boluntaryo ng Atin Ito Coalition, mga dayuhang tagamasid, mga mamamahayag at crew ng pangingisda. Sasamahan ang mga bangka ng mga lokal na mangingisda na may hindi bababa sa 100 mas maliliit na bangka.
Para kay Laige at iba pang lokal na mangingisda, ang halos 24-oras na biyahe patungong shoal, mga 230 kilometro mula sa baybayin ng Zambales, ay isang pamilyar na karanasan.
Ang mga bato at tampok ng Panatag ay nasa loob ng 200-nautical-mile (370 km) exclusive economic zone (EEZ) ng Pilipinas.
Mula sa pinakamalapit na baybayin ng China, ang layo ng Panatag ay 472 nautical miles (874 km). Ang shoal ay hindi itinuturing na isang isla kundi isang hugis-triyanggulong hanay ng mga coral reefs na may ilang mga bato na pumapalibot sa isang 150-kilometrong lapad na lagoon.
Kilala rin ito sa pangalang ibinigay ng mga Kastilang mananakop, Bajo de Masinloc, na nangangahulugang “sa ilalim ng Masinloc.”
Ang Panatag ay mayaman sa mga yamang-dagat, na nagdulot ng alitan sa ilang mga bansang Asyano, lalo na sa China at Pilipinas, tungkol sa kontrol at pagmamay-ari ng masaganang pangisdaan.
Noong 2012, inagaw ng China ang kontrol sa shoal matapos ang isang standoff sa Philippine Navy.
Ito ang nagtulak sa Pilipinas na hamunin ang malawakang pag-angkin ng China sa South China Sea, kabilang ang West Philippine Sea, sa international arbitral tribunal noong Enero 2013.
Noong 2016, pinagtibay ng United Nations-backed Permanent Court of Arbitration sa The Hague ang eksklusibong karapatan ng Pilipinas sa kanyang EEZ, kabilang ang Panatag Shoal. Ipinahayag din ng landmark na desisyon na ang shoal ay isang tradisyunal na pangisdaan na pinagsasaluhan ng Pilipinas, China, at Vietnam. Tumanggi ang China na kilalanin ang desisyon.
Sa paglalakbay patungong Panatag, mag-iinstall ang civilian convoy ng mga buoy na may markang “WPS, Atin Ito” (WPS, This is Ours) sa isang itinalagang lugar sa West Philippine Sea. Magsasagawa rin sila ng unang round ng pamamahagi ng suplay at gasolina doon.
Pagkatapos, tutungo ang convoy sa paligid ng Scarborough at layuning maabot ang lugar sa Huwebes para sa ikalawang round ng pamamahagi ng mga suplay, gasolina at food packs.
Sa Biyernes, magmamasid ang convoy ng mga aktibidad ng pangingisda sa Scarborough bago bumalik sa Zambales.
Ito ang pangalawang misyon na pinangunahan ng Atin Ito, matapos ang naudlot na “Christmas convoy” patungong Ayungin (Second Thomas) Shoal noong nakaraang taon, sa gitna ng pagsunod ng mga barko ng CCG.